Yaşadıkları mekanlarla ilgili olarak körlerle yapılan söyleşilerde, en çok sorulan soru “Yaşadığınız mekanı nasıl tanıyorsunuz?” olmuş. Cevap ise tek: “Defalarca dokunarak ve ezberlediklerimizi hafızamızda canlandırarak.”
Yaşanan mekanların tasarımı görsel olduğu kadar, işlevsel kolaylıklar da sunabilen özelliklere sahip olmalı. Körler için yapılan mekan tasarımlarında bu işlevsel boyut daha çok önem kazanıyor.
Körlere daha kolay ve güvenle yaşayabilecekleri mekanlar oluşturmak için mekan tasarımında bazı iyileştirmeler yapmak gerekiyor.
Yol bulma
Körler için yol bulma en büyük endişe kaynağıdır. Uzakta olan tehlikeleri bilemez ve nesnelerin hareket ettirildiğini tespit edemezler. Bu nedenle yaşadıkları mekanı algılamalarını ve ezberlemelerini engelleyecek mobilya yerleştirmeleri yapılmamalıdır. Mobilyanın şekli de oldukça önemlidir. Örneğin, tekerlekli veya formu kolayca değişebilen mobilyalar tercih edilmemeli; sabit duran, formları belirli dekorasyon malzemeleri kullanılmalıdır. Sabit eşyalarla yapılan dekorasyona sahip ortamlar hem yol bulmayı kolaylaştırır hem de daha güvenli bir ortam oluşturur. Ayrıca, körlerin rahat hareket edebilmelerini kısıtlayan tüm engeller koridor ve oda girişlerinden kaldırılmalıdır.
Eğriler ve kıvrımlar körlerin yürüyüş yönünü bozabilir; 90 derecelik dönüşler yol bulmaları açısından daha kolaydır. Yapı çıkıntıları, içe doğru eğilmiş duvarlar kör insanlar için son derece emniyetsizdir. Bu tarz bir duvarın üst kısmı, bastonun duvarı algılamasından çok önce kişinin başını çarpmasına ve yaralanmasına neden olabilir.
Koridor başlangıçlarında, oda girişlerinde ayrıştırıcı işaretleyicilerin kullanılması da etkili bir yol bulma yöntemidir. Ayrıca, braille kabartmalarıyla çizilen bir ev planı, kör bir kişinin yaşadığı mekanı daha hızlı öğrenmesine yardımcı olacaktır.
Malzemeler ve yüzeyler
Tasarımda farklı malzemelerin kullanımı körlerin yaşadıkları mekanları kolaylıkla öğrenmeleri için en yardımcı yöntemlerden biridir. Odalara uygulanan farklı yer döşemeleri ve kaplamalar hem dokunsal hem de işitsel olarak bulunulan yerin ayrıştırılmasını ve bir alandan diğerine geçişin algılanmasını kolaylaştıracaktır. Ses, görüşten uzak gezinmenin önemli bir bileşenidir. Sesteki değişiklikler oldukça dikkat çekicidir ve yerin hatırlatıcısı olarak işlev görür.
Ayrıca oda kapılarına farklı şekillerde kapı kolları takmak ortamın tanımasını oldukça kolay bir hale getirecektir.
Merdivenler
İnsanların dengesinin üçte biri görme yeteneğine dayanır. Bu nedenle evlerdeki en tehlikeye açık alanlardan biri olan merdivenler, körlerin güvenliğini açısından en önemli noktalardan biridir.
Merdiven korkulukları mutlaka basamakların başlangıcını ve bitişini izlemelidir. Eğimli ve köşeli merdiven basamakları, körlerin gezinmesi için zorluk ve tehlike yaratır.
